اگر شما هم برای ورود به رشته ی روانشناسی تردید دارید یا شناخت کافی درباره ی گرایش های آن ندارید با ما همراه باشید تا تمام نکات این رشته پرطرفدار را با جزییاتش باز کنیم.
پیدایش رشته روانشناسی
در باب پیدایش و منشا روانشناسی باید گفت این علم نیز مانند علوم دیگر با کنجکاوی آدمی آغاز شده است، اجداد اولیه ما درباره جهان و آنچه آنها را در برگرفته بود از خود سوالاتی می‌کردند
این سوالات و کنجکاوی‌ها و کوششی که برای پاسخ دادن به آنها می‌شد، منجر به پیدایش علوم طبیعی مثل نجوم، فیزیک و زیست شناسی گردید
سوالات دیگر آدمی درباره خود او، مخصوصاً آن دسته از سوالاتی که درباره «تجربه» و «رفتار» او بود، منتهی به فلسفه عقلی و بالاخره علم روانشناسی شد
معرفی رشته روانشناسی
سوال های رشته روانشناسی
سوال‌هایی که در دانش روانشناسی مطرح می‌شود با همه جوانب زندگی آدمی سر و کار دارد
مثلاً می‌پرسیم شیوه فرزندپروری والدین شما چه اثری در شیوه فرزندپروری خود شما دارد؟ آیا در درمان افسردگی روان درمانی موثرتر از دارودرمانی است؟ بهترین شیوه برای درمان وابستگی دارویی کدام است؟ والدین شما رفتاری را داشته اند که همیشه برای شما آسیب زا بوده اما متوجه میشوید خود شما هم ناخودآگاه آن رفتار را انجام میدهید چرا این اتفاق افتاده است ؟
اما چگونه میتوان روانشناسی را تعریف کرد ؟
بهترین تعریف را می‌تواند از کتاب روانشناسی هیلگارد وام گرفت
روانشناسی بررسی علمی رفتار و فرآیند های ذهنی است
در روانشناسی رویکردهای مختلفی وجود دارد (رویکرد نوعی شیوه نگرش به موضوع است)
- رویکرد شناختی
- رویکرد رفتاری
- رویکرد روانکاوی
- رویکرد زیست شناختی
- رویکرد پدیدار شناختی
در روانشناسی هر موضوعی می‌تواند با رویکرد متفاوتی بررسی شود فرض کنید از خیابان رد میشوید در رویکرد زیست شناختی این عمل را میتوان شلیک عصب‌هایی به شمار آورد که عضلات پاهای شما را به کار می‌اندازند اما رویکرد رفتاری همین عمل را بدون اشاره به رویدادهای داخل بدن توصیف می‌کند به این معنا که چراغ سبز محرکی تلقی می‌شود که شما با عبور از خیابان به آن پاسخ میدهید.
عمل عبور از خیابان را میتوان با رویکرد شناختی نیز بررسی کرد یعنی از راه توجه به فرایندهای ذهنی سازنده آن رفتار رویکرد شناختی عمل شما را بر حسب هدف‌ها و نقشه‌هایتان تبیین می‌کند شما می‌خواهید یکی از دوستان را ببینید و عبور از خیابان بخشی از نقشه رسیدن به آن هدف است.
حالا ممکن است این سوال برایتان پیش بیاید :
پس نظریه های مختلفی که شنیده اید مثل نظریه فرد نگر، روان تحلیلی، پویشی، وجودی، یادگیری شناختی، میان فردی، سازه های شخصی و….. از کجا آمده اند؟
تمامی این ها نظریات شخصیت هستند که به طور تخصصی بر روی تحلیل شخصیت کار کرده اندو هر کدام می‌توانند دنباله روی یکی از رویکرد های پنجگانه دانش روانشناسی باشند.
به طور مثال : نظریه روان تحلیلی یونگ ، روانشناسی فرد نگر آدلر ، روابط شئ ملانی کلین بر اساس رویکرد روانکاوی هستند.
گرایش های روانشناسی در ایران
- رشته روانشناسی بالینی
- رشته روانشناسی عمومی
- رشته سنجش و اندازه گیری (روانسنجی)
- رشته روانشناسی صنعتی و سازمانی
- رشته روانشناسی بالینی کودک و نوجوان
- رشته روانشناسی اسلامی
- رشته روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی
- رشته روانشناسی تربیتی
- رشته روانشناسی اجتماعی
- رشته علوم شناختی
- رشته روانشناسی شخصیت
1. معرفی رشته روانشناسی بالینی
روانشناسی بالینی را میتوان پرطرفدارترین گرایش کارشناسی ارشد مجموعه روانشناسی دانست. روانشناسی بالینی به تشخیص و درمان بیماری‌های روانشناختی و اختلالات عاطفی می‌پردازد. این کار شامل ارزیابی، تشخیص و درمان افرادی است که مشکلات سلامت روان دارند. روانشناسی بالینی شاخه ای از روانشناسی است که بر کاربرد اصول روانشناسی در تشخیص و درمان اختلالات روانی و عاطفی تمرکز دارد. روانشناسان بالینی با طیف وسیعی از افراد از جمله کودکان، بزرگسالان و خانواده‌هایی که با انواع مسائل روحی و روانی مانند افسردگی، اضطراب، سوء مصرف مواد و سایر اختلالات رفتاری دست و پنجه نرم می‌کنند، کار می‌کنند.
حوزه فعالیت روانشناسی بالینی
بیمارستان ها، کلینیک‌ها و موسسات دانشگاهی از جمله سیستم‌های مختلفی است که یک کارشناس ارشد روانشناسی بالینی می‌تواند در آن فعالیت کند. علاوه بر این، آنها با سایر متخصصان مراقبت‌های بهداشتی مانند روانپزشکان، مددکاران اجتماعی و پرستاران بصورت هماهنگ و جامع، برای درمان افراد همکاری می‌کنند.
2. معرفی رشته روانشناسی عمومی
روانشناسی عمومی به بررسی درک و شناخت رفتار‌ها و احساسات افراد می‌پردازد. این گرایش درواقع رشته روانشناسی بالینی را به صورت علمی مورد بررسی قرار می‌دهد و با این رشته ارتباط نزدیکی دارد. تا حدی که گاهی فارغ التحصیلان روانشناسی عمومی می‌توانند در فعالیت‌های مرتبط با سایر گرایش‌ها شرکت کنند.
3.معرفی رشته سنجش و اندازه گیری (روانسنجی)
هوش، عزت نفس و افسردگی جزو مصالح روانشناختی ذهن ما هستند و اندازه گیری آنها به طور مستقیم و با مشاهده امکان پذیر نیست. زیرا تمایلات رفتاری یا الگو‌های پیچیده رفتاری و برخی قرایند‌های درونی از آنها نشات می‌گیرند. هدف مهم پژوهش‌های روانشناسی و علمی، تعریف مفهومی از این سازه‌های روانشناختی است طوری که هر کدام را به‌طور دقیقی توصیف کند.
برای هر کدام از آنها (هوش، عزت نفس و افسردگی) تعاریف عملیاتی یا روش‌های مختلفی برای اندازه‌گیری آن وجود خواهد داشت. در نتیجه شما در این گرایش به بررسی و سنجش سطح مواردی که باعث شکل گیری شخصیت یک فرد می‌شوند خواهید پرداخت.
4. معرفی رشته روانشناسی صنعتی و سازمانی
تخصص روانشناسی صنعتی-سازمانی که به آن روانشناسی I/o نیز می‌گویند) با مطالعه علمی رفتار انسان در سازمان‌ها و محل کار در ارتباط است. این تخصص بر استخراج اصول رفتار فردی، گروهی و سازمانی و به کارگیری این دانش برای حل مشکلات کار متمرکز است. شناسایی و بهبود نیازهای آموزشی کارکنان؛ طراحی و بهینه سازی شغل و کار و کیفیت زندگی کاری؛ تدوین و اجرای برنامه‌های آموزشی و ارزیابی اثربخشی آنها؛ تدوین معیارهایی برای ارزیابی عملکرد افراد و سازمان‌ها و ارزیابی ترجیحات مشتری‌های یک سازمان، رضایت مشتری و استراتژی‌های بازار از جمله مهارت‌های یک روانشناس صنعتی و سازمانی می‌باشد.
5. روانشناسی بالینی کودک و نوجوان
رشته روانشناسی بالینی کودک به درک فرآیندهای اساسی تغییر اختصاص دارد، به ویژه اینکه چگونه عوامل بیولوژیکی و تجربی باعث می‌شوند که عملکرد اجتماعی، عاطفی و شناختی کودکان با بزرگتر شدن او تغییر کند. این رشته از علاقه به درک اینکه چگونه تجربیات دوران کودکی می‌تواند در رفتارهای بزرگسالی تاثیر داشته باشد رشد کرد. روانشناسان در این گرایش دانش علمی خود را برای ارائه خدمات روانشناختی به نوزادان، کودکان و نوجوانان در چارچوب اجتماعی آنها توسعه داده و به کار می‌گیرند.
6.معرفی رشته روانشناسی اسلامی
روانشناسی اسلامی یکی ازگرایش های کارشناسی ارشد روانشناسی است. روانشناسان اسلامی بر این باور استوارند که بین ذهن، بدن و روح همبستگی قوی وجود دارد. هدف روانشناسی اسلامی کمک به افراد برای دستیابی به رفاه معنوی، عاطفی و روانی با عمل به آموزه‌های اسلامی است.
7. روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی
طیف کودکان استثنایی شامل کودکان تیزهوشی می‌شود که توانایی‌های تحصیلی بالایی دارند، کودکان با نیازهای ویژه با ناتوانی‌های یادگیری مانند نارساخوانی، عقب ماندگی ذهنی و ناتوانی‌های ذهنی و کودکان دارای اختلالات حسی مانند نابینایی، ناشنوایی و اختلالات بینایی.
روانشناسانی که در روانشناسی کودکان استثنایی تخصص دارند موارد استثنایی مختلف را ارزیابی و تشخیص می‌دهند، مداخلات آموزشی را طراحی و اجرا می‌کنند و خدمات مشاوره و حمایتی را برای کودکان و خانواده‌هایشان ارائه می‌دهند.
8.معرفی رشته روانشناسی تربیت
همانطور که می‌دانید سطح یادگیری مطالب در افراد مختلف متفاوت است. بنابراین باید مطمئن شویم همه از تحصیلات و یادگیری مسائل به حد کافی بهره‌مند شوند. روانشناسی تربیتی یکی از گرایش های کارشناسی ارشد روانشناسی می‌باشد که با هدف بهینه سازی یادگیری به وجود آمده است. روانشناسان تربیتی موثرترین روش‌های آموزش و مطالعه را برای افراد بررسی می‌کنند. در روانشناسی تربیتی موارد زیر بررسی می‌شود:
مطالعه مؤثرترین روش‌ها برای آموزش افرادی که با چالش‌های یادگیری خاص مانند اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD)، نارساخوانی یا نارساخوانی روبرو هستند.
تحقیق در مورد اینکه افراد در محیط‌های مختلف چقدر خوب یاد می‌گیرند.
ارزشیابی و تحلیل روش‌های تدریس و رفع موانع یادگیری.
مطالعه چگونگی تأثیر عواملی مانند ژنتیک، محیط، طبقه اجتماعی-اقتصادی و فرهنگ بر یادگیری
9.معرفی رشته روانشناسی اجتماعی
اطرافیان یک فرد همیشه می‌توانند بر شخصیت و رفتار او تأثیر بگذارند. انسان‌ها همیشه موجوداتی اجتماعی بوده‌اند، اما علاقه به روانشناسی اجتماعی به طور ویژه، در قرن هجدهم پدیدار شد. روانشناسی اجتماعی در واقع شناختن ذهن افراد و رفتار او با دیگران است. روانشناسی اجتماعی به شخصیت، روابط بین فردی و رفتار گروهی افراد توجه دارد و در بهبود آن کمک می‌کند.
10.معرفی رشته علوم شناختی
علوم شناختی در مورد مطالعه ذهن و مغز انسان است و بر چگونگی بازنمایی و دستکاری فرایندهای ذهنی و نحوه تحقق بازنمایی‌ها در مغز تمرکز دارد. علوم شناختی یکی دیگر از گرایش های کارشناسی ارشد رواشناسی است که به عنوان رابط بین چندین رشته پدید آمده است. روانشناسی شناختی، زبان شناسی، و بخش‌هایی از علوم کامپیوتر و هوش مصنوعی از از کاربردی ترین بخش‌های این رشته هستند. علوم اعصاب، فلسفه و انسان شناسی را میتوان به عنوان سایر مؤلفه‌های مهم علوم شناختی نام برد.
11.معرفی رشته روانشناسی شخصیت
روانشناسی شخصیت شاخه ای از روانشناسی است که بر درک جنبه‌های مختلف شخصیت انسان تمرکز دارد. این رشته به دنبال درک عواملی است که باعث ایجاد ویژگی‌های شخصیتی مختلف می‌شود. روانشناسان متخصص در این زمینه در جهت درک، تشخیص و درمان مشکلات شخصیتی که به عنوان مسببین اختلالات شخصیت شناخته می‌شوند، فعالیت می‌کنند.
توانایی های لازم برای رشته روانشناسی
- برخورداری از سلامت روان
- صبور بودن
- توانایی تجزیه وتحلیل
- توانای همدلی وهمدردی
- درون نگری زیاد
هوش هیجانی
هوش هیجانی به معنای توانایی شناخت و کنترل احساسات هیجانات و واکنش های فرد در موقعیت های مختلف است
از آنجا که روانشناس هر روز با افراد زیادی برخورد دارد که هریک مشکلات خاصی دارند لازم است هوش هیجانی خود را تقویت کند
توانایی تجزیه وتحلیل
روانشناس به دلیل اینکه با روان پیچیده انسان سر و کار دارند به همین دلیل باید بتواند اطلاعاتی را که از مراجع می گیرد با دانش خود تطبیق داده وبا استفاده از مجموعه آموخته ها درمان را در مسیر درست پیش ببرد
درون نگری زیاد
بسیاری از مباحث روانشناسی نیاز به فهم عمیق دارند و دانش آموختگان این رشته باید ابتدا با دانش شان به خودشناسی و خود تحلیلی بپردازند
برخورداری از سلامت روان
اگر قصد دارید وارد رشته روانشناسی شوید، به یاد داشته باشید که در تمام دوران تحصیل و کار، باید همیشه به درمانگر مراجعه کنید و تحت درمان باشید.
عدم سلامت روان درمانگر، مراجعان را دچار آسیب‌های جدی خواهد کرد. حین سال‌های کار نیز، یک درمانگر به دلیل برخورد مداوم با مشکلات مراجعان، دچار فرسودگی می‌شود که اهمیت دو چندان مراجعه هر روانشناس به درمانگر شخصی خود را نشان می دهد
وظایف یک روانشناس
وظایف یک روانشناس به طور کلی و فارغ از نوع گرایش آن :
. روانکاوی و روان درمانی با رویکرد های مختلف
. مصاحبه روان شناختی -ارزیابی-تشخیص وتعین نوع مشکل
. همکار با روانپزشک در زمینه روان سنجی
. آموزش وتوسعه مهارت های فردی
…
جمع بندی
اگر هدف تان از رفتن به این رشته صرفا بخاطر خدمت به دیگران یا حل کردن مشکلات شخصی درونی تان باشد شما را دچار نا امیدی می کند
در صورت رعایت نکردن استاندار های لازم این رشته می تواند فرسودگی شغلی در شما ایجاد کند ودر نهایت باعث عدم نتیجه مثبت روی مراجعان تان خواهید شد
بنابراین با درنظر گرفتن تمام مزایا ومعایب روانشناسی اقدام به انتخاب آگاهانه ی آن کنید
منابع
- زمینه روانشناسی هیلگارد
- نظریه های شخصیت فیست، رابرتس
- اصول روانشناسی نرمان ل. مان
